تفاوت‌های HTTP و HTTPS: چرا باید از HTTPS برای سایت خود استفاده کنید؟

امنیت و اعتماد، دو بال پرواز هر وب‌سایت

اگر وب‌سایت شما یک فروشگاه آنلاین، وبلاگ تخصصی یا حتی یک لندینگ کوچک باشد، بازدیدکننده امروز بیش از هر زمان دیگری به امنیت اهمیت می‌دهد. مرورگرها هم بی‌تعارف شده‌اند: کنار آدرس سایت یا قفل سبز (امن) می‌بینیم یا هشدار «ناامن». اینجاست که تفاوت‌های HTTP و HTTPS مستقیم روی اعتماد، سئو، نرخ تبدیل و حتی درآمد شما اثر می‌گذارد. در این مقاله، همه‌چیز را درباره‌ی HTTP و HTTPS از پایه تا نکات حرفه‌ای می‌خوانید: تعریف و کار، مزایا، تاثیر بر سئو و سرعت، خطاهای رایج، مراحل مهاجرت صحیح، چک‌لیست فنی، تنظیمات سرور (Apache/Nginx)، نکات وردپرس، HSTS، HTTP/2 و TLS 1.3، و یک بخش پرسش‌های متداول کامل.

---

HTTP چیست و HTTPS چه فرقی دارد؟

HTTP (HyperText Transfer Protocol)

• پروتکل استاندارد تبادل داده بین مرورگر و سرور.
• به صورت پیش‌فرض رمزنگاری ندارد؛ داده‌ها می‌توانند در مسیر توسط مهاجم شنود (sniff) یا دستکاری شوند.
• پورت پیش‌فرض: 80.

HTTPS (HTTP Secure)

• همان HTTP است که روی TLS/SSL سوار شده؛ یعنی رمزنگاری سرتاسری (End-to-End) بین کاربر و سرور.
• علاوه بر رمزنگاری، احراز هویت سرور (اطمینان از این‌که به سرور درست وصل شده‌ایم) و تمامیت داده (جلوگیری از تغییر محتوا در مسیر) را فراهم می‌کند.
• پورت پیش‌فرض: 443.

نکته: SSL اصطلاح قدیمی‌تر است؛ استاندارد مدرن، TLS است (مثلاً TLS 1.2/1.3). در عمل همه می‌گوییم «گواهینامه SSL» اما منظور همان TLS است.

---

چرا باید از HTTPS استفاده کنیم؟ (مزایا و اثرات)

1) امنیت واقعی داده‌ها

• رمزنگاری مانع سرقت پسوردها، اطلاعات کارت بانکی، کوکی‌های سشن و فرم‌ها می‌شود.
• تمامیت: محتوا در مسیر تغییر نمی‌کند (محافظت در برابر حملات Man-in-the-Middle).

2) اعتماد کاربر و افزایش نرخ تبدیل

• قفل امنیتی و عدم هشدار «Not Secure» در مرورگرها، حس اعتماد ایجاد می‌کند.
• کاربران، فرم‌ها و پرداخت را با خیال راحت‌تر انجام می‌دهند → کاهش رهاسازی سبد خرید.

3) مزایای سئو (SEO)

• گوگل سال‌هاست HTTPS را سیگنال رتبه‌بندی اعلام کرده.
• نمایش هشدار «ناامن» روی صفحات HTTP می‌تواند نرخ کلیک (CTR) را پایین بیاورد.
• Core Web Vitals و فناوری‌های مدرن (HTTP/2، TLS 1.3) با کانکشن امن بهتر عمل می‌کنند.

4) دسترسی به ویژگی‌های وب مدرن

• بسیاری از APIهای مرورگر (مثل Service Worker، Push، Geolocation) فقط روی Origin امن (HTTPS) در دسترس‌اند.
• فعال‌سازی HTTP/2 / HTTP/3 عموماً در کنار HTTPS است که مزایای قابل توجهی در کارایی دارد.

5) جلوگیری از دستکاری در مسیر

• برخی ISPها یا شبکه‌های عمومی می‌توانند به محتوای HTTP، تبلیغ یا اسکریپت تزریق کنند؛ با HTTPS عملاً غیرممکن می‌شود.

---

جدول مقایسه: HTTP در برابر HTTPS

ویژگی	HTTP	HTTPS
رمزنگاری	ندارد	دارد (TLS)
احراز هویت سرور	ندارد	دارد (گواهینامه معتبر)
تمامیت داده	تضمین نمی‌شود	تضمین می‌شود
تجربه کاربر در مرورگر	ممکن است هشدار «ناامن» نشان دهد	قفل امنیتی/بدون هشدار
تاثیر بر سئو	منفی یا خنثی	مثبت (سیگنال رتبه + اطمینان کاربر)
استفاده از APIهای مدرن	محدود	کامل (Secure Context)
خطر تزریق/شنود	بالا	بسیار کم
پورت پیش‌فرض	80	443

---

معماری امنیتی HTTPS به زبان ساده

• TLS Handshake: مرورگر و سرور روی نسخه TLS و مجموعه رمزها (cipher suites) به توافق می‌رسند، کلیدها را تبادل می‌کنند و جلسه امن برقرار می‌شود.
• Certificate (گواهینامه): توسط CA معتبر صادر می‌شود و نشان می‌دهد دامنه واقعا متعلق به شماست.
• Chain of Trust: مرورگر به ریشه‌های مورد اعتمادش تکیه می‌کند؛ اگر زنجیره کامل نباشد، ارور می‌بینید.
• TLS 1.3: دست‌دهی سریع‌تر، امن‌تر و ساده‌تر نسبت به نسخه‌های قدیمی.

---

گواهینامه‌ها: DV، OV، EV و انتخاب درست

• DV (Domain Validation): مالکیت دامنه تأیید می‌شود؛ سریع، ارزان/رایگان (مثل Let’s Encrypt).
• OV (Organization Validation): هویت سازمان بررسی می‌شود؛ مناسب شرکت‌ها.
• EV (Extended Validation): بررسی گسترده‌تر هویت حقوقی؛ برای کسب‌وکارهای حساس/مالی.

برای ۹۰٪ وب‌سایت‌ها، DV + تنظیمات درست کاملاً کافی است. مهم: پیکربندی TLS را به‌روز نگه دارید.

---

تاثیر HTTPS بر سرعت: افسانه یا واقعیت؟

قدیم‌ها TLS سربار داشت، اما امروز با TLS 1.3، HTTP/2 یا HTTP/3، فشرده‌سازی و Keep-Alive نه‌تنها کند نمی‌شوید، بلکه اغلب سریع‌تر هم می‌شوید:

• Multiplexing در HTTP/2: چندین درخواست روی یک اتصال.
• HPACK/QPACK: فشرده‌سازی هدرها.
• 0-RTT (در TLS 1.3/QUIC): کاهش رفت‌وبرگشت اولیه در برخی سناریوها.

---

استراتژی مهاجرت از HTTP به HTTPS (گام‌به‌گام)

گام 1) تهیه گواهینامه معتبر

• از Let’s Encrypt (رایگان) یا گواهی پولی استفاده کنید.
• خودکارسازی تمدید (cron/certbot) را از همان روز اول راه‌اندازی کنید.

گام 2) نصب روی وب‌سرور

• Apache (mod_ssl)، Nginx (ssl)، LiteSpeed، یا وب‌سرور پنل شما (cPanel/DirectAdmin/Plesk).

گام 3) فعال‌سازی TLS 1.2/1.3 و لغو نسخه‌های قدیمی

• پروتکل‌های قدیمی (TLS 1.0/1.1) را غیرفعال کنید.
• Cipher Suite‌های امن را انتخاب کنید (ترجیحاً ECDHE + AES-GCM یا CHACHA20-POLY1305).

گام 4) ریدایرکت 301 همه‌ی HTTP به HTTPS

• یک مسیر واحد و تمیز تعریف کنید تا Loop یا چند‌پرش ایجاد نشود.
• کانُنیکال (canonical)، نقشه سایت (sitemap) و robots.txt را به نسخه HTTPS به‌روزرسانی کنید.

گام 5) حل «Mixed Content»

• همه منابع (تصویر، CSS، JS، فونت) باید با HTTPS لود شوند؛ آدرس‌های مطلق را اصلاح کنید.
• در وردپرس از جست‌وجو/جایگزینی پایگاه‌داده و افزونه‌های معتبر کمک بگیرید.

گام 6) فعال‌سازی HSTS (پس از اطمینان)

• پس از اطمینان از بی‌نقص بودن HTTPS، HSTS را فعال کنید تا مرورگر همیشه نسخه امن را استفاده کند.

گام 7) تست و مانیتور

• مرورگرها، ابزارهای اسکن (SSL Labs)، کنسول جستجوی گوگل، آنالیتیکس، گزارش خطاها، و لاگ‌های سرور را بررسی کنید.

---

تنظیمات نمونه برای Apache و Nginx

Apache (.htaccess) — ریدایرکت 301 به HTTPS و www/بدون www

# Force HTTPS (and choose non-www as canonical)
RewriteEngine On
RewriteCond %{HTTPS} !=on [OR]
RewriteCond %{HTTP_HOST} !^example\.com$ [NC]
RewriteRule ^ https://example.com%{REQUEST_URI} [R=301,L]

# HSTS (فعال‌سازی فقط وقتی همه‌چیز OK است)
<IfModule mod_headers.c>
  Header always set Strict-Transport-Security "max-age=31536000; includeSubDomains; preload"
</IfModule>

اگر از www استفاده می‌کنید، قانون Host را روی ^www\.example\.com$ تنظیم کنید.

Nginx — بلوک سرور نمونه

server {
    listen 80;
    server_name example.com www.example.com;
    return 301 https://example.com$request_uri;
}

server {
    listen 443 ssl http2;
    server_name example.com;

    ssl_certificate /etc/letsencrypt/live/example.com/fullchain.pem;
    ssl_certificate_key /etc/letsencrypt/live/example.com/privkey.pem;

    ssl_protocols TLSv1.2 TLSv1.3;
    ssl_prefer_server_ciphers on;

    add_header Strict-Transport-Security "max-age=31536000; includeSubDomains; preload" always;

    root /var/www/html;
    index index.php index.html;

    # بقیه تنظیمات مثل PHP-FPM، کش، Gzip/Brotli
}

---

HSTS چیست و چه زمانی فعال کنیم؟

HSTS (HTTP Strict Transport Security) به مرورگر می‌گوید همیشه سایت را فقط با HTTPS باز کند.

• مزایا: حذف Downgrade Attack، جلوگیری از بارگذاری تصادفی HTTP.
• ریسک‌ها: اگر اشتباه پیکربندی شود، ممکن است دسترسی به نسخه HTTP (برای تست) سخت شود.
  نکته مهم: وقتی مطمئن شدید همه‌ی زیر‌دامنه‌ها و مسیرها روی HTTPS بی‌نقص‌اند، سپس با includeSubDomains و در نهایت با preload فعال کنید.

فرمت هدر:

Strict-Transport-Security: max-age=31536000; includeSubDomains; preload

---

نکات وردپرس و CMSها (کاربردی و سریع)

• Site Address (URL) را به HTTPS تغییر دهید.
• لینک‌های داخلی مطلق را با ابزار جست‌وجو/جایگزینی دیتابیس به HTTPS تبدیل کنید.
• افزونه‌های کش/بهینه‌سازی را بررسی کنید که HTTP را تزریق نکنند.
• CDN/Cloudflare را روی Full (Strict) تنظیم کنید تا انتها TLS داشته باشید.
• نقشه‌های سایت، robots.txt، canonical، Open Graph و اسکیما را به HTTPS به‌روزرسانی کنید.
• تصاویر و فونت‌ها را از دامنه‌های امن لود کنید تا Mixed Content نگیرید.

---

اشتباهات رایج هنگام مهاجرت

1. ریدایرکت ناقص (فقط صفحه اصلی، نه کل مسیرها).
2. زنجیره ریدایرکت چندمرحله‌ای (HTTP → www → non-www → HTTPS …).
3. باقی‌ماندن لینک‌های داخلی/تصاویر روی HTTP → Mixed Content.
4. استفاده از Self-Signed روی سایت عمومی → هشدار مرورگر.
5. عدم تمدید خودکار گواهی و Down شدن ناگهانی سایت.
6. فراموشی به‌روزرسانی canonical، sitemap و Search Console.
7. فعال‌سازی زودهنگام HSTS preload بدون آمادگی.
8. رها کردن نسخه‌های قدیمی TLS و cipherهای ناامن روشن.
9. عدم فعال‌سازی HTTP/2 یا HTTP/3.
10. تفاوت تنظیمات HTTPS بین بک‌اند و فرانت (پشت پروکسی/لود‌بالانسر) و اشتباه در X-Forwarded-Proto.

---

چک‌لیست فنی راه‌اندازی HTTPS (مختصر ولی طلایی)

• صدور گواهی DV/OV/EV و نصب کامل Chain.
• TLS 1.2/1.3 فعال، نسخه‌های قدیمی غیرفعال.
• HTTP/2 (و ترجیحاً HTTP/3/QUIC) روشن.
• 301 سراسری از HTTP به HTTPS (بدون زنجیره اضافه).
• به‌روزرسانی URLهای مطلق، منابع استاتیک و CDN به HTTPS.
• canonical، sitemap، robots.txt، hreflang روی HTTPS.
• ثبت نسخه HTTPS در سرچ کنسول و ارسال نقشه سایت جدید.
• فعال‌سازی HSTS پس از اطمینان کامل.
• مانیتور تمدید خودکار گواهی.
• اسکن با SSL Labs و رفع هشدارها.

---

تاثیر HTTPS بر سئو: فراتر از «قفل»

• اعتماد کاربر → نرخ ماندگاری (Dwell Time) بالاتر، نرخ پرش کمتر.
• CTR بهتر: هشدار ناامنی دیگر در نتایج یا نوار آدرس دیده نمی‌شود.
• خزش/ایندکس تمیز: یک نسخه‌ی واحد (HTTPS) با ریدایرکت 301 از HTTP.
• سرعت: HTTP/2 و TLS 1.3 به بهبود Core Web Vitals کمک می‌کنند.

---

سناریوهای واقعی (برای مدیران سایت و دیتاسنتر)

فروشگاه اینترنتی

• الزامی: پرداخت امن، فرم‌های ثبت‌نام، حساب کاربری.
• نکته مهم: سبد خرید و مسیر Checkout باید تماماً روی HTTPS باشد (نه فقط صفحه پرداخت).

پنل‌های مدیریتی و API

• همه‌ی پنل‌ها و REST APIها را فقط روی HTTPS ارائه کنید؛ CORS و Token‌ها را با دقت پیکربندی کنید.

سرور و شبکه (DevOps/NetOps)

• پشت Load Balancer/Reverse Proxy (Nginx/HAProxy/Envoy) TLS Termination پیاده کنید،
  و اگر لازم است mTLS بین لایه‌ها برای سرویس‌های حساس فعال باشد.

---

امنیت تکمیلی کنار HTTPS

• Security Headers:
  • Strict-Transport-Security (HSTS)
  • Content-Security-Policy (کاهش XSS)
  • X-Frame-Options یا frame-ancestors در CSP (جلوگیری از Clickjacking)
  • X-Content-Type-Options: nosniff
  • Referrer-Policy
  • Permissions-Policy
• OCSP Stapling: بهبود تأیید گواهی و کاهش تأخیر.
• Perfect Forward Secrecy (PFS): با ECDHE فعال می‌شود.
• Rate Limiting/WAF: تکمیل‌کننده‌ی امنیت انتقال.

---

نمونه سیاست‌های توصیه‌شده TLS

• فقط TLS 1.2 و 1.3 فعال باشد.
• Suiteهای پیشنهادی (ایده کلی):
  • TLS 1.3: مدیریت‌شده توسط سرور/مرورگر (ثابت و امن).
  • TLS 1.2: ECDHE-ECDSA-AES128-GCM-SHA256, ECDHE-RSA-CHACHA20-POLY1305, ECDHE-RSA-AES128-GCM-SHA256 (با توجه به سازگاری).

---

مانیتورینگ و نگهداری

• تمدید خودکار گواهی (Let’s Encrypt: هر 60–90 روز).
• آلارم برای تاریخ انقضا.
• اسکن دوره‌ای SSL Labs و ابزارهای SIEM/WAF.
• بررسی گزارش خطاهای مرورگر (DevTools → Security/Mixed Content).

---

جمع‌بندی کاربردی

تفاوت‌های HTTP و HTTPS فقط در «قفل کنار آدرس» خلاصه نمی‌شود؛ HTTPS ستون فقرات امنیت، اعتماد، سئو و سرعت وب‌سایت مدرن است. با یک گواهی معتبر، پیکربندی درست TLS، ریدایرکت 301 سراسری، حذف Mixed Content و فعال‌سازی HSTS (در زمان مناسب) می‌توانید هم جایگاه گوگل را بهتر کنید، هم نرخ تبدیل را بالا ببرید و هم ریسک‌های امنیتی را به حداقل برسانید. اگر امروز هنوز روی HTTP هستید، بهترین زمان مهاجرت همین حالاست.