آدرس IP چیست؟ (تعریف کامل + راهنمای جامع)

آدرس IP (Internet Protocol) یک شناسه عددی یکتاست که برای شناسایی دستگاه‌های متصل به اینترنت استفاده می‌شود. آی‌پی می‌تواند عمومی یا خصوصی، ثابت یا پویا باشد و در دو نسخه IPv4 و IPv6 ارائه می‌شود.

آدرس آی‌پی چیست و چه کاربردی دارد؟

در دنیای دیجیتال، هر دستگاهی که به اینترنت متصل می‌شود، برای شناسایی و برقراری ارتباط، نیاز به یک آدرس یکتا دارد. این آدرس که به آن IP (Internet Protocol) گفته می‌شود، مانند یک آدرس خانه برای دستگاه‌های اینترنتی عمل می‌کند.

با استفاده از IP، داده‌ها از یک دستگاه به دستگاه دیگر ارسال می‌شوند و سرورها می‌توانند کاربران را شناسایی کنند. آدرس IP به دو دسته‌ی کلی IPv4 و IPv6 تقسیم می‌شود که در ادامه توضیح داده خواهد شد.

انواع آدرس IP

. آدرس IP عمومی (Public IP)

این آی‌پی توسط ارائه‌دهنده خدمات اینترنت (ISP) به کاربران اختصاص داده می‌شود و در سطح اینترنت قابل مشاهده است. از این آدرس برای ارتباط بین دستگاه‌ها در سطح اینترنت استفاده می‌شود.
✅ مثال: 185.42.25.1

2. آدرس IP خصوصی (Private IP)

این آدرس در شبکه‌های داخلی (مثلاً در خانه یا شرکت) استفاده می‌شود و به اینترنت عمومی متصل نیست.
✅ مثال: 192.168.1.1 یا 10.0.0.1

3. آدرس IP ثابت (Static IP)

این نوع آی‌پی همیشه ثابت و بدون تغییر است. معمولاً برای سرورها، سایت‌ها و کسب‌وکارهایی که نیاز به دسترسی دائمی دارند، استفاده می‌شود.
✅ مزیت: پایداری و مناسب برای سرورها
✅ عیب: هزینه بالاتر

4. آدرس IP پویا (Dynamic IP)

این آی‌پی توسط ISP به‌صورت موقتی به کاربران اختصاص داده شده و ممکن است در طول زمان تغییر کند.
✅ مزیت: امنیت بیشتر، هزینه کمتر
✅ عیب: عدم پایداری برای کاربردهای تجاری

چگونه آی‌پی عمومی (Public IP) خود را پیدا کنیم؟

برای مشاهده آی‌پی عمومی خود که توسط ISP (ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی) اختصاص داده شده است:

✅ روش اول:

1. وارد گوگل شوید.
2. جستجو کنید: “What is my IP” یا “آی‌پی من چیست“
3. گوگل مستقیماً آی‌پی عمومی شما را نمایش می‌دهد.

✅ روش دوم:
از سایت‌های زیر برای مشاهده آی‌پی خود استفاده کنید:

• My.Daryaserver.ir/ipwhois.php
• WhatIsMyIP.com
• IPLocation.net
• MyIP.com

---

🔹 چگونه آی‌پی خصوصی (Private IP) خود را پیدا کنیم؟

آی‌پی خصوصی در شبکه داخلی (مثلاً Wi-Fi خانگی) استفاده می‌شود و در اینترنت قابل مشاهده نیست.

✅ ویندوز (Windows):

1. کلید Windows + R را فشار دهید.
2. تایپ کنید: cmd و اینتر بزنید.
3. دستور زیر را وارد کنید و اینتر بزنید:

ipconfig

• مقدار IPv4 Address همان آی‌پی خصوصی شماست.

✅ مک (Mac):

1. وارد System Preferences شوید.
2. روی Network کلیک کنید.
3. در تب Wi-Fi یا Ethernet، آی‌پی نمایش داده می‌شود.

✅ اندروید و iOS:

1. به تنظیمات (Settings) بروید.
2. وارد بخش Wi-Fi شوید.
3. روی نام شبکه متصل شده بزنید تا اطلاعات آی‌پی را ببینید.

تفاوت بین آی‌پی عمومی (Public IP) و آی‌پی خصوصی (Private IP)

آدرس‌های IP (Internet Protocol) دو نوع اصلی دارند که کاربردها و ویژگی‌های متفاوتی دارند: آی‌پی عمومی و آی‌پی خصوصی. این دو نوع آدرس برای شناسایی دستگاه‌ها در شبکه‌های مختلف و برای مقاصد مختلف طراحی شده‌اند. در ادامه به بررسی تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم.

---

1️⃣ آی‌پی عمومی (Public IP)

🔹 ویژگی‌ها و کاربردها:
✔ قابل مشاهده در اینترنت است، به این معنی که دیگران در اینترنت می‌توانند آن را ببینند.
✔ به شما امکان دسترسی به سایت‌ها، سرویس‌های آنلاین و شبکه‌های جهانی را می‌دهد.
✔ می‌تواند ثابت (Static) یا پویا (Dynamic) باشد.
✔ تعداد آدرس‌های IP عمومی محدود است، به همین دلیل به طور معمول از آی‌پی‌های پویا استفاده می‌شود.

🔹 مثال از آی‌پی عمومی:
185.42.25.1
46.138.94.76

---

2️⃣ آی‌پی خصوصی (Private IP)

🔸 تعریف:
آدرس آی‌پی خصوصی در شبکه‌های داخلی (مثل خانه‌ها، دفاتر و سازمان‌ها) استفاده می‌شود و به صورت عمومی در اینترنت قابل مشاهده نیست. این آدرس‌ها برای ارتباطات داخلی بین دستگاه‌ها در یک شبکه محلی استفاده می‌شوند.

🔹 ویژگی‌ها و کاربردها:
✔ فقط در شبکه‌های داخلی (مانند شبکه خانگی یا سازمانی) استفاده می‌شود.
✔ برای شناسایی دستگاه‌ها در شبکه‌های داخلی مانند کامپیوترها، گوشی‌ها، پرینترها، و روترها استفاده می‌شود.
✔ تعداد آدرس‌های IP خصوصی نامحدود است، چون این آدرس‌ها فقط در شبکه‌های داخلی استفاده می‌شوند و در اینترنت تداخل ایجاد نمی‌کنند.

🔹 مثال از آی‌پی خصوصی:
192.168.1.1
10.0.0.1
172.16.0.1

🔹 محدوده‌های استاندارد آی‌پی خصوصی:

رنج آدرس آی‌پی خصوصی	مثال
192.168.0.0 تا 192.168.255.255	192.168.1.1
10.0.0.0 تا 10.255.255.255	10.0.0.1
172.16.0.0 تا 172.31.255.255	172.16.1.1

---

3️⃣ مقایسه آی‌پی عمومی و خصوصی

ویژگی	آی‌پی عمومی (Public IP)	آی‌پی خصوصی (Private IP)
قابل مشاهده در اینترنت	✅ بله	❌ خیر
تخصیص‌دهنده	ارائه‌دهنده اینترنت (ISP)	روتر یا مودم
کاربرد	دسترسی به اینترنت جهانی	ارتباطات داخلی شبکه‌ها
تعداد آدرس‌ها	محدود و کمیاب	نامحدود و مشترک
هزینه	ممکن است هزینه داشته باشد	رایگان
تغییرپذیری	ممکن است ثابت یا پویا باشد	معمولاً ثابت است
مثال آدرس	185.42.25.1	192.168.1.1

آیا می‌توان آی‌پی را تغییر داد؟ چگونه؟

بله، آی‌پی می‌تواند تغییر کند و روش‌های مختلفی برای انجام این کار وجود دارد. در اینجا به روش‌های تغییر آی‌پی عمومی و خصوصی می‌پردازیم.

---

1️⃣ تغییر آی‌پی عمومی (Public IP)

آی‌پی عمومی از سوی ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی (ISP) به شما اختصاص داده می‌شود و معمولاً در دو حالت ثابت (Static) یا پویا (Dynamic) است.

روش‌های تغییر آی‌پی عمومی:

• 1.1 تغییر آی‌پی پویا (Dynamic IP):اگر شما از آی‌پی پویا استفاده می‌کنید، ISP به طور خودکار در هر بار اتصال به اینترنت، یک آی‌پی جدید به شما تخصیص می‌دهد. با این حال، این تغییرات معمولاً در بازه‌های زمانی معین صورت می‌گیرد و ممکن است به صورت خودکار و بدون نیاز به اقدام خاصی انجام شود.روش‌های تغییر آی‌پی پویا:
  1. خاموش و روشن کردن مودم/روتر:
     یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای تغییر آی‌پی پویا این است که مودم خود را خاموش کرده و پس از چند دقیقه دوباره آن را روشن کنید. در بسیاری از مواقع این کار باعث تخصیص آی‌پی جدید می‌شود.
  2. تغییر اتصال اینترنت:
     اگر شما به شبکه‌های مختلف Wi-Fi متصل می‌شوید، آی‌پی شما ممکن است تغییر کند. برای مثال، تغییر از یک شبکه Wi-Fi به شبکه دیگر ممکن است آی‌پی شما را عوض کند.
  3. اتصال به اینترنت از طریق اتصال داده تلفن همراه:
     در صورتی که از data plan (اتصال داده موبایل) استفاده می‌کنید، آی‌پی شما ممکن است با تغییر شبکه تغییر کند.
• 1.2 تغییر آی‌پی ثابت (Static IP):اگر از آی‌پی ثابت استفاده می‌کنید، این آدرس به طور دائمی به شما تخصیص داده شده و تغییر آن نیاز به اقدام از سوی ISP دارد. برای تغییر آی‌پی ثابت، باید با شرکت اینترنتی خود تماس بگیرید و از آن‌ها درخواست کنید که آی‌پی شما را تغییر دهند. این تغییر معمولاً نیاز به هزینه اضافی دارد.

---

2️⃣ تغییر آی‌پی خصوصی (Private IP)

آی‌پی خصوصی در شبکه‌های داخلی مانند خانه یا دفتر استفاده می‌شود. این آدرس‌ها برای دستگاه‌هایی که به یک روتر متصل هستند، تخصیص داده می‌شوند.

روش‌های تغییر آی‌پی خصوصی:

• 2.1 تغییر آی‌پی دستی در تنظیمات دستگاه:در برخی مواقع، شما می‌توانید آی‌پی خصوصی دستگاه‌های خود را به طور دستی تغییر دهید، به خصوص اگر از ویندوز یا مک استفاده می‌کنید. برای تغییر آی‌پی خصوصی، باید وارد تنظیمات شبکه شوید و آدرس آی‌پی جدید را وارد کنید.
  • ویندوز:
    1. به Control Panel بروید.
    2. وارد Network and Sharing Center شوید.
    3. گزینه Change adapter settings را انتخاب کنید.
    4. روی Properties کلیک کنید و سپس گزینه Internet Protocol Version 4 (TCP/IPv4) را انتخاب کنید.
    5. گزینه Use the following IP address را انتخاب کرده و آدرس آی‌پی جدید را وارد کنید.
  • مک (Mac):
    1. به System Preferences بروید.
    2. وارد Network شوید.
    3. گزینه Advanced را انتخاب کرده و بخش TCP/IP را پیدا کنید.
    4. در این بخش می‌توانید آی‌پی جدید را وارد کنید.
• 2.2 ریست کردن روتر:گاهی اوقات تغییر آی‌پی دستگاه‌ها به نحوی انجام می‌شود که نیاز به تغییر تنظیمات DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) در روتر دارید. برای این کار می‌توانید روتر خود را ریست کرده و تنظیمات DHCP را تغییر دهید. این عمل باعث می‌شود که آی‌پی جدید به دستگاه‌ها تخصیص داده شود.

---

تفاوت IPv4 و IPv6

IPv4 و IPv6 دو نسخه مختلف از پروتکل اینترنت (Internet Protocol) هستند که برای شناسایی دستگاه‌ها و ارسال داده‌ها در شبکه‌های کامپیوتری استفاده می‌شوند. با گذشت زمان و افزایش تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت، نیاز به آدرس‌دهی بیشتر و بهبود کارایی احساس شد که به همین دلیل IPv6 معرفی شد.

در ادامه تفاوت‌های اصلی این دو پروتکل را بررسی می‌کنیم:

---

1️⃣ طول آدرس‌ها

• IPv4:
  آدرس‌های IPv4 از ۴ بخش عددی تشکیل شده‌اند که هر بخش از ۰ تا ۲۵۵ می‌تواند مقدار بگیرد. بنابراین، یک آدرس IPv4 به صورت ۴ عدد جدا شده با نقطه نمایش داده می‌شود (مثل: 192.168.1.1).
  • طول آدرس: 32 بیت
  • تعداد آدرس‌های ممکن: تقریباً ۴.۳ میلیارد آدرس (۲³²)
• IPv6:
  آدرس‌های IPv6 از ۸ بخش ۴ رقمی هگزادسیمال تشکیل می‌شوند که با دو نقطه (:) از هم جدا شده‌اند (مثل: 2001:0db8:85a3:0000:0000:8a2e:0370:7334).
  • طول آدرس: 128 بیت
  • تعداد آدرس‌های ممکن: تقریباً ۳۴۴ تریلیون (۳.۴ × ۱۰³⁸) آدرس

نتیجه: IPv6 آدرس‌دهی بسیار گسترده‌تری نسبت به IPv4 ارائه می‌دهد و می‌تواند به طور چشمگیری محدودیت‌های IPv4 را رفع کند.

---

2️⃣ تعداد آدرس‌ها

• IPv4:
  چون آدرس‌های IPv4 تنها ۳۲ بیت طول دارند، تعداد آدرس‌های ممکن در IPv4 حدود ۴.۳ میلیارد است. این تعداد آدرس به دلیل افزایش دستگاه‌های متصل به اینترنت به تدریج در حال کمبود است.
• IPv6:
  آدرس‌های IPv6 ۱۲۸ بیت طول دارند که به آن امکان می‌دهد تعداد آدرس‌های نامحدود ایجاد کند. این به این معنی است که تعداد دستگاه‌هایی که می‌توانند به اینترنت متصل شوند تقریباً بی‌پایان است.

نتیجه: IPv6 ظرفیت آدرس‌دهی بسیار بالاتری نسبت به IPv4 دارد و به راحتی می‌تواند به رشد بی‌وقفه اینترنت و دستگاه‌های متصل پاسخ دهد.

---

3️⃣ قالب آدرس‌دهی

• IPv4:
  آدرس‌ها در IPv4 به صورت دوتایی و در قالب ۴ عدد اعشاری نمایش داده می‌شوند که هر کدام بین ۰ تا ۲۵۵ است (مثل: 192.168.0.1).
• IPv6:
  آدرس‌ها در IPv6 به صورت هگزادسیمال (اعداد ۰ تا ۹ و حروف A تا F) نمایش داده می‌شوند و دارای ۸ بخش هستند که توسط دو نقطه : از هم جدا می‌شوند (مثل: 2001:0db8:85a3:0000:0000:8a2e:0370:7334).

نتیجه: قالب IPv6 پیچیده‌تر از IPv4 است و از هگزادسیمال به جای دوتایی استفاده می‌کند.

---

4️⃣ پیکربندی خودکار (Auto Configuration)

• IPv4:
  IPv4 معمولاً نیاز به تنظیمات دستی دارد یا باید توسط DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) تنظیم شود.
• IPv6:
  IPv6 قابلیت پیکربندی خودکار را داراست. دستگاه‌ها می‌توانند به طور خودکار یک آدرس IPv6 برای خود ایجاد کنند بدون اینکه نیازی به سرور DHCP باشد. این ویژگی به طور خاص در دستگاه‌هایی که به اینترنت از طریق روترهای مختلف متصل می‌شوند، بسیار مفید است.

نتیجه: IPv6 دارای ویژگی پیکربندی خودکار است که مدیریت شبکه‌ها را ساده‌تر می‌کند.

---

5️⃣ امنیت

• IPv4:
  امنیت در IPv4 به صورت اختیاری است و به طور پیش‌فرض از پروتکل‌های امنیتی مانند IPsec استفاده نمی‌شود. بیشتر امنیت‌ها باید به صورت دستی تنظیم شوند.
• IPv6:
  امنیت در IPv6 به طور پیش‌فرض در نظر گرفته شده است و از پروتکل IPsec به طور گسترده پشتیبانی می‌کند. این پروتکل برای رمزنگاری و احراز هویت داده‌ها طراحی شده است.

نتیجه: IPv6 به دلیل ویژگی‌های امنیتی پیش‌فرض، از امنیت بیشتری برخوردار است.

---

6️⃣ سازگاری با شبکه‌های موجود

• IPv4:
  چون IPv4 هنوز به طور گسترده در اینترنت استفاده می‌شود، تمام دستگاه‌ها و سرویس‌ها با IPv4 سازگار هستند.
• IPv6:
  IPv6 به دلیل جدید بودن، هنوز در بسیاری از شبکه‌ها و دستگاه‌ها به طور کامل پیاده‌سازی نشده است. با این حال، شبکه‌های جدید بیشتر به سمت IPv6 حرکت می‌کنند.

نتیجه: IPv4 هنوز برای بیشتر شبکه‌ها و دستگاه‌ها قابل استفاده است، اما IPv6 در حال گسترش است و در آینده بیشتر استفاده خواهد شد.

---

7️⃣ هدایت (Routing)

• IPv4:
  به دلیل تعداد محدود آدرس‌ها، در IPv4 ممکن است مشکل خوابیدن آدرس‌ها (Address Space Exhaustion) پیش بیاید.
• IPv6:
  IPv6 از آدرس‌دهی بزرگ‌تری برخوردار است و همچنین دارای ویژگی‌هایی برای ساده‌سازی فرآیند هدایت (Routing) است.

نتیجه: IPv6 فرآیند هدایت را نسبت به IPv4 بسیار بهینه‌تر می‌کند.

---

جمع‌بندی تفاوت‌ها

ویژگی	IPv4	IPv6
طول آدرس	32 بیت	128 بیت
تعداد آدرس‌ها	حدود 4.3 میلیارد	تقریباً 3.4 × 10³⁸ آدرس
فرمت آدرس	4 بخش عددی (مانند: 192.168.1.1)	8 بخش هگزادسیمال (مانند: 2001:0db8:...)
پیکربندی خودکار	نیاز به DHCP	پیکربندی خودکار
امنیت	اختیاری (با IPsec)	پیش‌فرض (با IPsec)
سازگاری با شبکه‌های موجود	سازگار با همه شبکه‌ها	هنوز در حال گسترش است
هدایت	پیچیده‌تر در مقایسه با IPv6	بهینه‌تر و ساده‌تر

🔹 نتیجه‌گیری

آدرس IP یک شناسه‌ی یکتاست که برای شناسایی و ارتباط دستگاه‌ها در اینترنت استفاده می‌شود. بسته به کاربرد، می‌تواند عمومی یا خصوصی، ثابت یا پویا باشد. همچنین، با پیشرفت تکنولوژی، IPv6 جایگزین IPv4 شده و امکانات بیشتری را برای کاربران فراهم می‌کند.

آیا هنوز سوالی در مورد IP دارید؟ در بخش نظرات بپرسید! 🚀

---

سوالات متداول